6.sınıf MEB Yayınları Sosyal Bilgiler Dersi 2. Ünite Tarihe Yolculuk – Yeni Yurt Anadolu sorularından birisi. Soru şu şekilde:
- Nizamülmülk’ün Büyük Selçuklu Devleti’ne katkıları nelerdir? Açıklayınız. (sayfa83)
Nizamülmülk Selçuklu devletinin veziridir. Alparslan ve Melikşah döneminde görev yapmıştır. Devletin en parlak dönemini yaşamasına katkıda bulunmuştur. Nizamiye medreselerini kurmuş, İslami ilimler ve pozitif bilimlerin okutulmasını sağlamıştır.
Nizamülmülk, Siyâsetnâme adlı 51 fasıldan oluşan eseri yazmıştır. Kitabın her faslında kısa hikayelere ve hadis alıntılarına yer vererek dinî bağlam içerisinde genelde devlet işleri, devlete ve hükmetmeye dair temel ilke ve düşüncelere yer vermiştir. Öğrencilere sağlanan yurt ve burs hizmetlerinin mucididir. Bağdat, İsfahan, Nişabur, Belh, Herat, Basra, Musul ve Amol’daki Nizamiye Medreselerini kurdurmuştur. Bağdat’taki Medresenin başına İmam-ı Gazali’yi getirmiştir.
Devletin toprak idaresi hukukunda ikta sistemini yani hükümdarın mülkü olan topraklara ait vergilerin veya daha genel anlamda gelirlerin, asker veya sivil erkâna, devlete hizmetlerinin karşılığı olarak, yani maaşlarına karşılık verilmesi başlatmıştır. Türk devletlerinde ilk kez gelir-gider raporlarını hazırlatan kişidir. Dünyadaki ilk istihbarat teşkilatının kurucusudur.