4.sınıf Türkçe dersi için verilen 8. TEMA SANAT Nedir Bu Sanat? Gelecek Derse Hazırlık sorularından birisi. Soru şu şekilde:
- Sevdiğiniz bir sanat dalı ile ilgili araştırma yapınız. Tiyatro hakkında araştırma yapınız.
Görsel sanatlar arasında en sevdiğim dal olan tiyatro hakkında araştırma yaptım. Tiyatro sözcüğü, Yunanca ’da theatron yani “seyirlik yeri” anlamına gelen sözcükten türemiştir. Sahnelenmek için yazılmış oyunların tümü tiyatro olarak tanımlanır. Tiyatro bir hikâyeyi, sahne olarak ayrılmış bir yerde, oyuncuların söz ve hareketleriyle canlandırma sanatı olarak tanımlanır. Shakespeare tiyatroyu “insanı, insana, insanla, insanca anlatma sanatı” olarak tanımlamıştır.
Tiyatro; oyun yazarı, oyunun yönetmeni ve oyunda yer alan oyuncular tarafından sergilenir. Tiyatroda mekâna ait unsurlar belli bir dekor çerçevesinde sahneye kurulur ve oyun içerisinde dekor değişiklikleri yapılarak farklı sahneler canlandırılır. Tiyatro belirli bir metne dayalı olarak sahnelendiği için hem edebî bir tür hem de güzel sanatların bir dalı olarak kabul edilir. Sahnelenmek üzere yazılan eserlere genel olarak “dramatik metinler” denir. Dramatik metinler; olay, mekân, zaman ve kişiler gibi temel yapı unsurlarından oluşur ve “serim, düğüm, çözüm” bölümlerini içerir. Serim bölümünde, olaylara katılan kişilerin kimlikleri, olayla ilgileri ve konunun ne olduğu ortaya konulur. Düğüm bölümünde kişiler arasındaki çatışmalar sergilenir ve izleyicide merak duygusu uyandırılır. Çözüm, olaydaki çatışma ve sorunların bir sonuca ulaştırıldığı bölümdür.
Tiyatro metinleri; trajedi, komedi ve dram olmak üzere ele aldıkları konu ve konuyu işleyiş biçimlerine göre başlıca üç türe ayrılır. Komedi türünde insan ve hayatın gülünç yönleri ele alınır. Şinasi’nin “Şair Evlenmesi”, Haldun Taner’in “Gözlerimi Kaparım Vazifemi Yaparım” komedi türündeki en bilenen eserlerdir. Trajedi türünde kişi ve konular tarihten seçilir ve izleyiciye bir dersin verilmesi amaçlanır. Dünya edebiyatından Aiskhylos’un (Ayklos) “Zincire Vurulmuş Prometheus” ile Türk edebiyatından Ali Haydar, Abdülhak Hamid trajedi türünde eserler yazmıştır. Dram türü komedi ve trajedi türünün özelliklerini kendisinde toplar ve hayatın bütün yönlerini sahneye taşır. Dram türünde İngiliz yazar Shakespeare (Şekspir) ve Türk edebiyatından Nâmık Kemâl’in “Vatan yahut Silistre” adlı eseri bu türün örnekleri arasında yer alır.
Müzikli tiyatro türleri de vardır. Bunlar opera, bala, pandomim, müzikal, Tuluat’tır. Operada oyuncular konuşmak yerine tiyatro oyununu şarkı söyleyerek sahnelerler. Bale müzikli dansın daha çok öne çıktığı, daha çok lirik ve dram arası bir temada oynanan oyunlardır. Pandomim düşünce ve duyguları müzik veya türlü eşyalar eşliğinde bazen gövde ve yüz hareketleriyle, bazen de dansla yansıtmayı hedefleyen sözsüz oyun türüdür. Müzikal kendine özgü, yalın bir olay örgüsü olan, müzik, dans ve diyalogların olaylarla bütünleştiği duygusal ve eğlendirici sahne gösterisi ya da oyundur. Tuluat oyuncuların eserin konusuna bağlı kalarak oyundaki sözleri içlerinden geldiği gibi söylediği ve doğaçlama yaptığı oyun türüdür.